Bir iş yerinde gerçekten çalışmaksızın yapılan sigorta bildirimi sahte sigortalılıktır. 2008 yılında yapılan reform ile birlikte sosyal sigortalılık tek kanun ve tek maddede toplanarak sigortalı olabilmenin şartları belirlenmiş ve sigortalılık daha anlaşılır bir hale getirilmiştir.
Reform ile işçilerin sigorta bildirimlerini işverenin internet ortamında yapacağı bildirimler ile daha kolaylaşmıştır. Buna karşın her zaman olduğu gibi piyasada yasal olmayan yollar ile menfaat sağlamaya çalışan kişiler vardır. Bu kişiler sigorta günü eksik olan ya da sağlık hizmetlerinden sigortalı olmadan faydalanamayacağını düşünen vatandaşları bularak sahte sigortalı bildirilmelerine neden olmaktadır. Bu kişiler kimi zaman paravan bir şirket kurarak sahte sigortalı bildirimi yapmakta, kimi zaman var olan bir işletmeyi devralarak sahte sigortalı bildirimine başlamaktadırlar. Bu kişiler çoğunlukla kırsal kesimde yaşayan, geçimini tarımsal faaliyetler ile sağlayan vatandaşlarımızı tuzaklarına düşürerek ortaya çıkmaktadır. Tarımsal faaliyetlerin daha yoğun olduğu bölgelerde yaşayan vatandaşlarımızın işleri itibari ile tarım işinin süreklilik arz etmemesinden ötürü sigortalı olamayacaklarını düşünmesi bu kişiler için kazanç kapısı oluşturmaktadır.
Sahte bildirimler ile sigortalı olabileceğini düşünenler sigortalılık durumlarına zarar vermektedir. Sahte sigortalı olmanın kişilere verdiği zararları sayarsak; bildirilen sigorta günleri SGK tarafından silinmekte, sağlık yardımlarından faydalanmış olanların aldıkları sağlık hizmetleri SGK tarafından sigortalıdan tahsil edilmekte ve sahte sigortalılık ile emekli olanların emekli aylıkları kesilerek daha önce aldıkları emekli aylıkları SGK tarafından geri istenilmektedir. Ayrıca sahte sigortalı olanlar hakkında suç duyurunda bulunulmaktadır. Sosyal güvenlik kurumu her geçen gün denetim ağını güçlendirerek sahte sigortalılık tespitlerini Sosyal Güvenlik Denetmenleri ve Sosyal Güvenlik Müfettişlerinin yapmış olduğu teftişler sonucunda tespit etmektedir.
Tarım işçilerinin sosyal sigorta kapsamında sigortalı olabilmelerini sağlayacak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na 2011 yılında tarım sigortasına yönelik Ek 5 inci madde eklenerek, daha düşük sigorta primi ödenerek sigortalı olabilme imkanı sağlanmıştır. Halk arasında EK-5 olarak bilinen sigorta yönteminin yanında bir işyerinde çalışma gerektirmeksizin sigortalı olabilmeyi sağlayan isteğe bağlı sigortalılıkta sosyal sigorta mevzuatında vatandaşlara sunulan diğer bir kolaylıktır. Ek-5 sigorta yöntemi ile sigortalı olabilmek bazı şartlara başlanmıştır.
Bu şartlar; tarım veya orman işlerinde süreksiz çalışan işçilerin sosyal güvenlik merkezlerinden (ikametlerine en yakın SGK ilçe müdürlüklerinden) edinecekleri formu ikamet ettikleri muhtarlıklara ve il-ilçe tarım müdürlüklerini onaylatarak tekrar Sosyal güvenlik Merkezlerine bu formu vererek sigortalı olabilme şartlarını yerine getireceklerdir. Sosyal güvenlik merkezlerine verdikleri formlar ile sigortalılıkları sağlanmış olacaktır. Böylece sahte sigorta çetelerinin ortaya çıkardığı mağduriyetler oluşmayacak, yasal yollar ile kişiler sigortalı olabilecektir.
Vatandaşlarımızın sahte sigortalı ile iştigal eden çetelerin tuzağına düşmemeleri için Sosyal Güvenlik Kurumu vatandaşlarımızın sigortalılık durumlarının takibini yapabilmesi için e-devlet sistemi üzerinden hizmet dökümlerini kontrol edebilmelerine imkan sağlayarak, sigorta bildirimlerinin gerçekten çalıştığı yerden bildirilip bildirilmediğini kontrol edilebilmesini sağlamaktadır. görebilmektedir.
Bunun yanında SGK e-devlet üzerinden sunmuş olduğu hizmetlere bir yenisini daha ekleyerek sigortalılarımızın çalışmış olduğu iş yerlerini SGK’ya bildirebilmelerine imkanını sağlayarak sahte sigorta ile mücadele de etkin bir adım daha atmıştır.
Ekrem GÜLCEMAL
SGK İzmir İl Müdürü
